Bệnh sạm da nghề nghiệp và giải pháp khắc phục

Bệnh sạm da nghề nghiệp không phải mới xảy ra, nhưng đối với nhiều người, đây vẫn là một khái niệm tương đối mới mẻ. Vậy sạm da do nghề nghiệp bản chất là gì? Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này? Và làm thế nào để điều trị cũng như phòng ngừa sạm da do các yếu tố nghề nghiệp gây ra một cách hiệu quả nhất? Cùng RiTANA theo dõi bài viết bên dưới đây.

Bệnh sạm da nghề nghiệp là gì?

Theo Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia Hoa Kỳ (NCBI), trong tổng số các bệnh nghề nghiệp, bệnh liên quan đến da chiếm đến 30-45%, bao gồm tình trạng sạm da. Dẫn tài liệu từ Cổng Thông tin Điện tử của Bộ Y tế, sạm da nghề nghiệp là quá trình tăng lượng hắc tố của da do tiếp xúc với môi trường có hơi hoặc bụi hydrocacbon cao vượt ngưỡng cho phép (0,30mg/l) cùng các hóa chất khác như nhựa than, acridin, xăng, dầu hỏa, dầu nhớt, nhựa đường, bạc, chì, asen, hóa chất cao su, hợp chất lưu huỳnh, phenol…

Bên cạnh việc tiếp xúc trực tiếp với các yếu tố độc hại trong quá trình làm việc, một số điều kiện lao động và ngoại cảnh khác cũng làm tăng nguy cơ sạm da nghề nghiệp ở cả nam giới và nữ giới. Chúng tôi sẽ phân tích tường tận về nguyên nhân gây sạm da do nghề nghiệp ở phần tiếp theo của bài viết, bạn đừng vội rời đi nhé!

Tình trạng sạm da liên quan đến nghề nghiệp có thể xuất hiện ở bất kì vị trí nào trên cơ thể. Tuy nhiên, vết sạm nhìn thấy rõ rệt nhất ở các vị trí như hai má, cổ, trán, bàn tay, cẳng chân, đùi, lưng, bụng… Mặc dù da bị sạm không phải bệnh lý nguy hiểm, thế nhưng chúng làm mất thẩm mỹ làn da, từ đó ảnh hưởng đến tâm lý và diện mạo của người bệnh.

Quan trọng hơn, sạm da nghề nghiệp còn phản ánh điều kiện và môi trường làm việc độc hại, cảnh báo mối đe dọa tiềm ẩn đối với sức khỏe người lao động. Vì vậy, mỗi người cần phải chủ động bảo vệ cơ thể trước những tác động tiêu cực ở nơi làm việc để giảm thiểu rủi ro mắc các bệnh nghề nghiệp, bao gồm sạm nám da.

Sạm da do nghề nghiệp phổ biến ở các lĩnh vực như chế biến hóa chất, khai khoáng, luyện kim…

Nguyên nhân làm da bị sạm do nghề nghiệp

Đúng như tên gọi, nguyên nhân sạm da do nghề nghiệp đến từ chính môi trường làm việc của bạn. Nếu ánh nắng mặt trời là tác nhân chính gây ra tình trạng sạm da thông thường, thì sạm da nghề nghiệp xảy ra khi làn da chịu tác động đồng thời của những yếu tố sau:

1. Tiếp xúc thường xuyên với hóa chất độc hại

Như đã nhắc đến ở phần đầu bài viết, sự tăng sinh sắc tố melanin dưới tác động thường xuyên của các hóa chất như hydrocacbon, phenol, hydroquinone, nhựa than đá, thuốc nhuộm, thuốc trừ sâu, chì, thủy ngân, asen, benzen, parafin, nhựa than, acridin, anthracene… dẫn đến sạm da nghề nghiệp. Do đó, công nhân làm việc trong khu chế xuất hóa chất, nhà máy thuốc lá, rải nhựa đường, luyện than, nông dân… là những đối tượng có nguy cơ bị sạm da do nghề nghiệp cao.

2. Làm việc ngoài trời, chịu tác động của ánh nắng và bức xạ

Làn da của những người làm các công việc như đánh bắt hải sản, nông dân, xây dựng, tài xế công nghệ… chịu tác động nghiêm trọng của ánh nắng mặt trời. Việc phải làm việc dưới trời nắng liên tục nhiều giờ, kể cả thời điểm tia UV có cường độ mạnh nhất làm tăng nguy cơ sạm da, nám da và đồi mồi ở nhóm ngành này.

3. Môi trường nhiều bụi bẩn và bụi kim loại nặng

Môi trường làm việc nhiều bụi bẩn, nhất là bụi kim loại không chỉ ảnh hưởng đến hệ hô hấp, mà còn bám dính trên da làm tắc nghẽn lỗ chân lông, cản trở quá trình bài tiết mô của da, dẫn đến các vấn đề về da như viêm da, mụn trứng cá và sạm da. Tình trạng này do bụi kim loại phổ biến ở những người làm việc trong nhà máy luyện kim, xưởng cơ khí, mỏ khoáng sản…

Môi trường ô nhiễm chứa nhiều bụi bẩn và bụi kim loại khiến da dễ bị đen sạm

4. Các yếu tố vật lý

Công nhân làm việc trong nhà máy gạch, lò luyện kim hoặc xưởng cơ khí… cũng là đối tượng dễ bị sạm da nghề nghiệp. Lý do là bởi làn da phải tiếp xúc liên tục với các yếu tố vật lý như nhiệt độ cao, độ ẩm và lực ma sát, dẫn đến hiện tượng kích ứng và tăng sắc tố da, lâu dần hình thành mảng nám da.

5. Yếu tố di truyền và cơ địa da nhạy cảm

Cùng làm một công việc, thế nhưng không phải ai cũng bị sạm da nghề nghiệp và trong số những người xuất hiện sạm da do nghề nghiệp, mức độ của mỗi người một khác. Điều này liên quan đến yếu tố di truyền và đặc tính da. Người có tiền sử gia đình bị sạm nám và sở hữu làn da nhạy cảm sẽ dễ bị sạm da nghề nghiệp hơn so với người khác.

Ngoài 5 nguyên nhân kể trên, rối loạn nội tiết tố, ăn uống thiếu chất, ngủ không đủ giấc, tác dụng phụ của thuốc hoặc mỹ phẩm là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh sạm da nghề nghiệp. Bạn cần xác định chính xác và đầy đủ các tác nhân gây sạm da nghề nghiệp để tìm được giải pháp điều trị và phòng ngừa toàn diện, duy trì làn da trắng khỏe.

=> Xem thêm: Vì sao da bị sạm đen vào mùa đông?

Biểu hiện lâm sàng của sạm da do nghề nghiệp

Biểu hiện của bệnh sạm da nghề nghiệp có một số điểm khác với sạm da thông thường. Để nhận biết sạm da do nghề nghiệp, bạn có thể dựa vào các triệu chứng điển hình sau:

• Các vết sạm màu nâu nhạt hoặc màu đen xuất hiện ở bất kỳ vùng da nào của cơ thể, đặc biệt là ở những vị trí tiếp xúc trực tiếp và thường xuyên với tác nhân gây bệnh như mặt, cổ, bàn tay, cẳng tay và chân.
• Vùng da bị sạm thường đi kèm với hiện tượng khô ráp, bong tróc, nứt nẻ hoặc ngứa ngáy.
• Một số trường hợp tại vị trí da bị sạm còn xảy ra tình trạng viêm đỏ, nổi mụn nước và sưng tấy.

Tốt nhất, ngay khi phát hiện làn da có dấu hiệu bất thường, bạn nên đến bệnh viện da liễu thăm khám để bác sĩ chuyên khoa xác định nguyên nhân và tình trạng của sạm da. Nếu vấn đề sạm da của bạn được xác định là có liên quan đến các yếu tố nghề nghiệp, bác sĩ sẽ tư vấn giải pháp bảo vệ da hợp lý nhằm hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của môi trường làm việc lên làn da.

Sạm da có thể đi kèm với các biểu hiện như ngứa, bong tróc da, tấy đỏ

Sạm da do nghề nghiệp nếu không được điều trị đúng cách sẽ tiến triển theo thời gian. Dưới đây là các giai đoạn phát triển của sạm da nghề nghiệp:

• Giai đoạn nhẹ: Vết sạm da có kích thước nhỏ và màu sắc chưa rõ ràng nên không ảnh hưởng đến tông màu tổng thể của làn da.
• Giai đoạn trung bình: Vết sạm trở nên sẫm màu hơn hẳn so với tông da nên dễ dàng quan sát được bằng mắt thường.
• Giai đoạn nặng: Vết sạm xuất hiện ở nhiều vùng da với kích thước lớn hơn và màu sắc đậm thiên về tông đen.

Phát hiện sạm da nghề nghiệp ở giai đoạn nhẹ sẽ giúp việc điều trị dễ dàng và nhanh chóng hơn. Khi bệnh trở nên nghiệm trọng, bạn cần áp dụng các biện pháp y tế chuyên sâu mới có thể loại bỏ vết sạm.

Cách chẩn đoán tăng sắc tố da do nghề nghiệp

Để chẩn đoán chính xác tình trạng tăng số da hay sạm da do nghề nghiệp, bác sĩ có thể thực hiện một hoặc nhiều các biện pháp sau đây:

• Hỏi bạn về tiền sử bệnh, bao gồm thời điểm da bị sạm màu, các loại thuốc đang dùng, điều kiện làm việc, tiền sử gia đình…
• Kiểm tra da dưới ánh sáng tia cực tím của đèn Wood.
• Xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ vitamin, hormone, sắt và chức năng tuyến giáp.
• Sinh thiết da kiểm tra tế bào da bất thường.

Kết quả chẩn đoán là cơ sở để bác sĩ da liễu đưa ra phương pháp điều trị sạm da nghề nghiệp phù hợp với tình trạng da của mỗi người. Bạn nên thực hiện thăm khám và chẩn đoán bệnh sạm da nói chung và sạm da do nghề nghiệp nói riêng tại bệnh viện uy tín thay vì các cơ sở thẩm mỹ nhỏ lẻ để tránh rủi ro “tiền mất tật mang”.

Phương pháp khắc phục da bị sạm do công việc

Tùy thuộc vào mức độ sạm da, sức khỏe làn da và tổng thể của người bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị cá nhân hóa với các giải pháp chủ đạo bên dưới:

1. Dùng thuốc bôi

Sử dụng thuốc bôi ngoài da theo đơn hoặc không kê đơn là chỉ định được áp dụng cho hầu hết các trường hợp sạm da mức độ nhẹ và trung bình. Thuốc bôi chứa các hoạt chất như: Axit Azelaic, Corticosteroid, Axit glycolic, Hydroquinone, Axit kojic, Axit salicylic, Tretinoin, Niacinamide… có tác dụng kiểm soát lượng melanin mà cơ thể sản xuất ra, hỗ trợ chữa sạm và nám da.

2. Liệu pháp y khoa

Các phương pháp điều trị y khoa chuyên sâu thường được sử dụng khi sạm da bước vào giai đoạn nặng, thuốc bôi thoa ngoài không còn phát huy tác dụng. Một số biện pháp y khoa chữa sạm da đang được ứng dụng rộng rãi hiện nay có thể kể đến là lột da bằng hóa chất, liệu pháp lạnh, chiếu tia laser…

3. Điều trị hỗ trợ

Bên cạnh thuốc bôi trị nám và các biện pháp y khoa chuyên sâu, bạn nên sử dụng thêm sản phẩm hỗ trợ khác như kem dưỡng có khả năng kiểm soát tình trạng tăng sắc tố. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo sự tư vấn của bác sĩ da liễu để tìm ra sản phẩm dưỡng da phù hợp, đảm bảo an toàn cho sức khỏe làn da và tối ưu hiệu quả trị sạm.

Thoa kem dưỡng da phù hợp giúp kiểm soát sắc tố da, cải thiện tình trạng sạm nám

Trong quá trình điều trị sạm da nghề nghiệp, bạn nên chủ động kiểm soát các tác nhân làm tăng sắc tố da bằng những biện pháp cụ thể như sau:

• Sử dụng đồ bảo hộ lao động như áo mưa, găng tay, khẩu trang, kính… tại môi trường làm việc có hóa chất độc hại.
• Thoa kem chống nắng và mặc quần áo dài để hạn chế tác động của tia UV.
• Ngừng sử dụng bất kỳ loại thuốc nào có thể gây dị ứng hoặc kích thích tăng sinh hắc tố melanin.
• Xây dựng thực đơn ăn uống đầy đủ dưỡng chất, trong đó chú trọng các loại thực phẩm giàu vitamin C, vitamin E, chất chống oxy hóa…

Song song đó, bạn cũng cần duy trì lối sống lành mạnh thông qua những hành động thiết thực như ngủ đủ giấc, nói không với rượu bia, tập thể dục điều độ… Đừng quên giữ tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng và stress kéo dài để tình trạng sạm da được cải thiện một cách tốt nhất.

Dự phòng bệnh sạm da nghề nghiệp như thế nào?

Những bệnh lý về da liên quan đến tăng sắc tố như sạm nám rất khó để ngăn ngừa hoàn toàn. Chưa kể, điều kiện và môi trường làm việc là thứ chúng ta không thể thay đổi trong ngày một ngày hai. Chính vì lẽ đó, cách để giảm thiểu nguy cơ bị sạm da do nghề nghiệp lý tưởng nhất là tích cực bảo vệ làn da khỏi các tác nhân gây tăng sắc tố, cụ thể như sau:

• Sử dụng đồ bảo hộ lao động khi làm việc trong môi trường thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, bụi bẩn và bụi kim loại.
• Thoa kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên hàng ngày, ngay cả khi trời râm mát.
• Tắm rửa sạch sẽ, nhất là vùng mặt và cổ sau khi kết thúc công việc để loại bỏ bụi bẩn và hóa chất bám trên da.
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm nám da, từ đó có biện pháp khắc phục kịp thời.
• Duy trì chu trình chăm sóc da khoa học để tăng cường sức khỏe làn da, giảm sạm nám và các tổn thương da khác.
• Bổ sung dưỡng chất chống nắng và kiểm soát sắc tố melanin từ bên trong như Sakura, L-Glutathione, Pomegranate, White Peony, P. Leucotomos, Marine Collagen Peptide…

Những tinh chất thiên nhiên kể trên có tác dụng kiểm soát hoạt động của các tế bào Melanocytes, từ đó giảm sản xuất sắc tố da melanin, hỗ trợ ngăn chặn sự hình thành sạm da. Hơn nữa, bộ dưỡng chất chuyên biệt này còn góp phần chống nắng từ bên trong, đồng thời ức chế gốc tự do, giúp phục hồi và tái tạo cấu trúc da khỏe mạnh, hỗ trợ làm chậm tiến trình lão hóa, duy trì làn da tươi tắn, căng mịn và tràn đầy sức sống.

Bệnh sạm da nghề nghiệp có thể tái phát sau khi điều trị và không thể ngăn chặn hoàn toàn. Chính vì vậy, bạn cần chú ý bảo vệ da cẩn thận bằng các biện pháp chống nắng và bảo hộ lao động tiêu chuẩn để hạn chế tác động tiêu cực của tia UV cũng như chất độc hại, từ đó hạn chế hình thành sạm nám da. Mặc khác, nếu nhận thấy môi trường làm việc có khả năng khởi phát và tiến triển bệnh da, bao gồm sạm da, bạn nên tham vấn ý kiến bác sĩ da liễu để có biện pháp bảo vệ da từ sớm.